Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã được thống nhất đổi tên thành Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), sau một cuộc họp căng thẳng giữa các bộ trưởng 11 nước thành viên tại Đà Nẵng. 

“Tôi cho rằng, đoạn đường khó nhất chúng ta đã qua, và chúng ta đang đến rất gần với hiệp định TPP 11 với tên gọi mới là CPTPP. Tôi rất tin vào tương lai như vậy”, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nói.

Tên gọi mới nhận được đồng thuận rất cao 

Không còn Mỹ, TPP 11 đã chính thức đổi tên. Ông có thể chia sẻ những khó khăn các nước TPP nói chung và Việt Nam gặp phải khi Mỹ rút khỏi hiệp định này?

Hiệp định TPP 12 đã được các quốc gia tham gia đàm phán và xây dựng với tiêu chuẩn rất cao trên các lĩnh vực, và khi đạt được sự đồng thuận này thì tất cả các quốc gia đều hài lòng, vì nó không những là một dự thảo hiệp định với tiêu chuẩn chất lượng cao, mà còn đạt được điểm cân bằng chung của các quốc gia tham gia.

Vì vậy khi Mỹ – một quốc gia có sức nặng kinh tế – rút ra khỏi TPP thì cũng tạo ra những khó khăn nhất định cho các quốc gia trong quan điểm tiếp tục duy trì TPP với tiêu chuẩn chất lượng cao như vậy. 

Để đạt được điểm cân bằng mới với những lợi ích, nghĩa vụ và cam kết của mình thì trong tất cả các vòng đàm phán trong thời gian vừa qua, các trưởng đoàn đàm phán đã có những cách tiếp cận rất thực tiễn nhưng làm sao vẫn duy trì được một hiệp định chất lượng cao, vẫn đảm bảo được mục tiêu ban đầu.

Bốn vòng đàm phán của cấp trưởng đoàn đàm phán tại các thời gian, địa điểm khác nhau đã phản ánh đầy đủ các khó khăn này.

Tuy nhiên, với quan điểm xây dựng của các bộ trưởng TPP, chính phủ của các nước đã giúp chúng tôi đi đến đạt được các thỏa thuận rất quan trọng cốt lõi của TPP 11 nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu của TPP 12. 

Đồng thời, đáp ứng được yêu cầu của các quốc gia trong TPP 11 là có những điểm cân bằng mới.

Vấn đề tiếp theo là còn một số yêu cầu cần cụ thể hóa trước khi có thể ký kết chính thức. Những điểm liên quan đến các nội dung có thể xem xét tạm hoãn, cơ chế, phương thức để tạm hoãn thì các cấp trưởng đoàn đàm phán sẽ đàm phán cụ thể, và cũng cần thời gian để đảm bảo lợi ích hài hòa và có được sự đồng thuận như trong hội nghị bộ trưởng TPP 11.

TPP 11 đã được đổi tên. Vì sao lại phải đổi tên, và sự khác nhau nào giữa hai hiệp định, thưa ông?

Ở đây không chỉ là sự khác biệt của hiệp định có 12 thành viên (TPP 12) với hiệp định có 11 thành viên (TPP 11).

Mà vấn đề là, chúng tôi đã thảo luận và thống nhất quan điểm của tất cả các quốc gia trong TPP 11 về việc duy trì TPP 11 với chất lượng cao, mang tính toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, chứ không chỉ là về mở cửa thị trường, thương mại kinh tế,…

Vì vậy, mặc dù trong bối cảnh có một quốc gia rút ra khỏi TPP, nhưng tất cả các quốc gia còn lại đều khẳng định quyết tâm và mong muốn của mình tiếp tục con đường này.

Chính vì vậy, tính chất và chất lượng của hiệp định thể hiện qua hai từ bổ sung trong tên gọi là “toàn diện” và “tiến bộ”, đó là điều mà tất cả các bộ trưởng TPP đều hướng đến, thống nhất, nhấn mạnh, và coi đó là mục tiêu chung.

Tên gọi mới CPTPP đã nhận được sự đồng thuận rất cao của các bộ trưởng.

Chúng tôi đã hoàn thành nhiệm vụ

Đâu là vấn đề vấn đề khúc mắc nhất, ảnh hưởng nhất đến Việt Nam khi đàm phán TPP?

Mục tiêu duy trì hiệp định TPP có chất lượng cao nhất đã đặt ra những khó khăn cho các nước, khi mà phải tìm ra điểm cân bằng mới cho việc duy trì TPP 11 trong bối cảnh mới.

Và đây không chỉ là khó khăn riêng của Việt Nam, mà các quốc gia khác đều phải xem xét, đánh giá lại về yêu cầu, lợi ích, điểm cân bằng, để đảm bảo duy trì hiệp định này.

Quá trình đàm phán của các quốc gia đều phản ánh quá trình tham vấn, xây dựng chính sách của mỗi quốc gia trong quá trình đàm phán để đảm bảo mục tiêu hiệu quả cho các quốc gia tham gia.

Việt Nam, cũng giống như các quốc gia khác, đều có nghiên cứu, đánh giá rất cụ thể trong việc cải cách mở cửa, thực hiện hội nhập… trong các khía cạnh kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, để đưa ra được quan điểm cân bằng về lợi ích của Việt Nam khi tham gia TPP 11, đồng thời đóng góp cho TPP 11 đạt được sự đồng thuận chung để đưa vào thực thi.

Khúc mắc ở đây thì không hẳn là khúc mắc, nhưng có những khó khăn mà chúng tôi phải nỗ lực rất lớn để chia sẻ chung với các quốc gia TPP 11, đồng thời tạo được sự đồng thuận chung trong các cơ quan, tổ chức có liên quan đến cơ chế tham vấn trong nước.

Với tư cách đồng chủ trì cùng Nhật Bản để chủ trì tổ chức hội nghị bộ trưởng TPP giữa năm và tháng 11/2017 tại Đà Nẵng thì cũng có những khó khăn nhất định trong duy trì thảo luận, trao đổi cởi mở, thẳng thắn, nhưng trên tinh thần xây dựng của các quốc gia thành viên, để chúng tôi chia sẻ và tìm ra được điểm cân bằng chung cho tất cả các quốc gia.

Chúng tôi đã hoàn thành nhiệm vụ của mình để đạt được thỏa thuận bộ trưởng TPP về những nguyên tắc cơ bản nhất và những yếu tố cơ bản nhất của CPTPP, và những phần việc còn lại cũng đã có hướng để triển khai trong thời gian tới.