Mặc dù từ nay đến hết năm 2012, thu nhập cá nhân từ cổ tức vẫn được miễn thuế, nhưng có nên tiếp tục áp dụng mức thuế này nữa hay không vẫn là vấn đề còn nhiều tranh luận. Một số ý kiến cho rằng nên bỏ sắc thuế này, để tránh đánh thuế hai lần trên một dòng tiền. Nếu nhìn vào dòng tiền, sẽ thấy khoản thu nhập của doanh nghiệp và khoản thu nhập từ cổ tức của cổ đông là một. Như vậy, cùng khoản thu nhập đó, nhưng bị đánh thuế hai lần. Lần đầu là thuế thu nhập doanh nghiệp mà doanh nghiệp phải nộp. Thu nhập sau thuế sau đó chia cho các cổ đông, thì phần lãi các cổ đông được hưởng tiếp tục chịu thuế lần thứ hai ở mức 5%. Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Nguyễn Sơn cho rằng, nên loại bỏ sắc thuế 5% đánh vào thu nhập cổ tức, để tránh đánh trùng, khuyến khích đầu tư vốn vào sản xuất, kinh doanh.

Hơn nữa, bỏ sắc thuế này cũng là để bảo đảm công bằng giữa nhà đầu tư chứng khoán với nhà đầu tư gửi tiền tiết kiệm vào ngân hàng. Bởi hiện nay, người gửi tiền đang được miễn thuế thu nhập từ lãi tiền gửi tiết kiệm tại các ngân hàng và tổ chức tín dụng. Trong khi đó, nhà đầu tư góp vốn cổ phần, mua trái phiếu, tín phiếu, khi có thu nhập từ lợi tức hay lãi suất, thì phải nộp 5%. Đây là hình thức đầu tư trực tiếp cho sản xuất, kinh doanh, còn người gửi tiền tiết kiệm vào ngân hàng vẫn là đầu tư gián tiếp. Đó là chưa kể đầu tư vào sản xuất trực tiếp chịu nhiều rủi ro hơn so với gửi tiền vào ngân hàng. Do vậy, nhiều ý kiến cho rằng, các hình thức đầu tư góp vốn vào doanh nghiệp cần được ưu đãi hơn nữa, để khuyến khích xã hội dồn nguồn vốn vào khu vực sản xuất trực tiếp. Và kinh nghiệm ở nhiều quốc gia trên thế giới cho thấy, các loại thu nhập từ cổ tức, lãi tiền gửi, lãi trái phiếu đều được áp mức 18% và được khấu trừ tại nguồn. Như vậy, cả nhà đầu tư chứng khoán và người gửi tiền đều bình đẳng về nghĩa vụ thuế. Các nước như Trung Quốc, Thái Lan, hay Hàn Quốc cũng đều quy định thuế với cả hai đối tượng này.

Ở góc độ khác, có ý kiến băn khoăn về việc sắc thuế này có phù hợp với nước ta hay không? Thành viên Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia Hà Huy Tuấn cho rằng, các nước khi đánh thuế cổ tức với cá nhân là nhằm khuyến khích doanh nghiệp không chia lãi cho cổ đông, mà dùng lãi đó để tái đầu tư. Xét từ khía cạnh kinh doanh, thì tái đầu tư là hợp lý. Nhưng ở khía cạnh là nhà đầu tư cổ phiếu của Việt Nam, thì như thế đã hợp lý hay chưa vẫn chưa có lời giải thích nào. Theo Tổng thư ký Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính (Vafi) Nguyễn Hoàng Hải, so với loại hình doanh nghiệp khác, chủ doanh nghiệp cổ phần chịu thuế thu nhập doanh nghiệp cao hơn 5% (cộng cả thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân từ cổ tức). Đây là điều chưa hợp lý. Do vậy, cơ quan thuế phải nghiên cứu xem tính phù hợp của loại thuế này ở nước ta hay không, chứ không nên áp dụng một cách máy móc từ mô hình của nước ngoài. Nếu để cho nhà đầu tư cổ phiếu thấy bị thiệt thòi, thì việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp vào doanh nghiệp sẽ gặp trở ngại, thị trường chứng khoán sẽ chịu tác động tiêu cực. Ngoài ra, theo Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Chứng khoán Tràng An Lê Hồ Khôi, sắc thuế này làm tăng gánh nặng cho doanh nghiệp, do vào thời điểm cuối năm, các công ty chứng khoán phải làm nhiều việc thống kê, hạch toán lại lãi lỗ cho nhà đầu tư để làm cơ sở tính thuế. Nhưng với bối cảnh suy giảm của thị trường hiện nay thì doanh nghiệp đang phải xử lý nhiều vấn đề khác.

Có quan điểm ngược lại, Tổng thư ký Hiệp hội tư vấn thuế Đỗ Thị Thìn cho rằng, nên giữ thuế này, vì xét về đối tượng nộp là khác nhau, thuế thu nhập doanh nghiệp thu của pháp nhân, thuế thu nhập cá nhân thu của cá nhân. Tuy nhiên, nếu theo cách phân tích của ông Nguyễn Hoàng Hải, thì chủ sở hữu doanh nghiệp có lẽ bị đánh thuế hai lần. Nhưng phần nhiều các chuyên gia và giới đầu tư nghiêng về việc bỏ sắc thuế thu nhập cá nhân từ cổ tức. Với cách nhìn của một nhà đầu tư, Phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu khoa học và đào tạo chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Tôn Tích Quý cho rằng, nếu không bỏ sắc thuế này, thì nên đưa phần thuế thu nhập cá nhân từ cổ tức vào chi phí của doanh nghiệp để không đánh trùng thuế.

Vũ Dũng
Nguồn: Báo điện tử Đại biểu nhân dân