Bất chấp Tổ chức Lương nông Liên Hiệp Quốc (FAO) dự báo lương thực năm nay tăng 2,6%, nhưng vẫn không ngăn được cơn “bão giá” trên thế giới. Cuối tuần qua, lãnh đạo Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) đã tổ chức các cuộc họp tại Washington để bàn về giá lương thực và năng lượng tăng cao, cũng như cuộc khủng hoảng tín dụng đang làm chao đảo các thị trường tài chính toàn cầu. Người đứng đầu WB – Robert Zoellick – cảnh báo, giá lương thực tăng nhanh có thể đẩy 100 triệu người vào cảnh đói nghèo. Trung tuần tháng 3/2008, FAO đã kêu gọi cộng đồng quốc tế xây dựng một chiến lược toàn cầu với sự tham gia tập thể và nỗ lực chung của toàn thế giới, đồng thời cũng kêu gọi các nước Đông Âu và các nước thuộc Liên Xô cũ, như Nga, Ukraine, Kazakhstan, tăng sản lượng lương thực trong thời gian tới.

Giá lương thực tăng mạnh do 5 nguyên nhân: Thứ nhất, các nước XK gạo lớn như Thái Lan, Việt Nam, Ấn Độ, Trung Quốc, Ai Cập, Campuchia đã hạn chế XK gạo, khiến cho các nước NK nhiều như Bangladesh, Philippines và Afghanistan đang bị ảnh hưởng mạnh; Thứ hai, mấy năm qua, các nước liên tiếp cắt giảm lượng gạo tồn kho, khiến lượng gạo dự trữ trên toàn thế giới giảm tới 1/2 so với năm 2000; Thứ ba, quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa khiến diện tích đất trồng lúa ngày một thu hẹp; Thứ tư, Mỹ và một số nước tăng sản lượng lương thực vào mục đích sản xuất nhiên liệu sinh học; Thứ năm, thời tiết khắc nghiệt, nạn sâu bệnh… Tất cả những nguyên nhân này đã tác động tới sản lượng lương thực trên thế giới và đẩy giá lương thực tăng cao.

Cố tình “lách luật” để XK gạo thường

Theo Bộ Công Thương, hiện nay, giá gạo XK của Việt Nam tăng lên khá cao. Giá hợp đồng sau luôn cao hơn hợp đồng trước. Nếu như đầu năm 2008, giá gạo 5% tấm được chào bán theo giá FOB là 355 USD/tấn, đến giữa tháng 2/2008 tăng lên mức 460 USD/tấn. Gần đây, các doanh nghiệp Việt Nam đã có hợp đồng XK sang Philippines với giá lên đến 750 – 760 USD/tấn. Giá lên như vậy nhưng nhiều doanh nghiệp XK lại kêu lỗ. đây là một nghịch lý!