KHÔNG AI THÍCH NHẬP KHẨU!

Được coi là thủ phủ muối của miền Nam, các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận đầu tư kỹ thuật mới, triển khai công nghệ trải bạt, che mưa để sản xuất muối theo hướng hiện đại, kết tinh dài ngày, vừa có năng suất cao, chất lượng hiệu quả. Tuy nhiên, năm 2011, công ty sản xuất được 11.500 tấn muối tinh qua chế biến và 15.179 tấn muối chưa qua chế biến. Vì vậy, năm 2011, công ty chưa cung cấp được muối cho các doanh nghiệp có nhu cầu sản xuất xút clo trong nước bởi chưa đạt một số chỉ tiêu về chất lượng muối công nghiệp (MCN). Dự kiến năm 2012, công ty sản xuất đạt 25.000 tấn muối tinh qua chế biến và 30.000 tấn muối chưa qua chế biến. Hiện nay, công ty mới đi vào hoạt động nên chỉ khai thác được khoảng 200 ha ruộng muối. Chính vì vậy, sản lượng làm ra đến đâu tiêu thụ hết đến đấy.

Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản và Nghề muối (Bộ NN&PTNT), dự báo, năm 2012, nếu thời tiết diễn biến bình thường, sản lượng muối có thể đạt 1 triệu tấn, cộng với sản lượng trong nước (170 ngàn tấn), dự trữ gối vụ và nhập khẩu, nguồn cung muối cả nước sẽ đạt khoảng 1,52 triệu tấn. Trong đó, tổng nhu cầu tiêu thụ muối năm nay khoảng 1,45 triệu tấn. Như vậy, sẽ thừa khoảng 70 nghìn tấn muối các loại. Đối với MCN, năm 2012, sản lượng sản xuất trong nước ước khoảng 280.000 – 300.000 tấn. Nhu cầu của các doanh nghiệp hóa chất, y tế khoảng 222.000 tấn. Như vậy, lượng MCN trong nước đảm bảo phục vụ cho nhu cầu.

Tuy nhiên, theo một số DN có nhu cầu sử dụng MCN, đây chỉ là con số “dự kiến”, được đưa ra trong điều kiện “thời tiết diễn biến bình thường”. Ở nước ta, công nghệ sản xuất muối chủ yếu là thủ công, phụ thuộc vào thời tiết nên kế hoạch dự kiến có thể bị “phá sản” khi mưa nhiều. Chính vì thế, cần có kế hoạch dự phòng. Nếu không, DN có khả năng rơi vào tình trạng “trở tay không kịp” vì không có muối sản xuất.

Bà Phan Thị Diệu Hà – Phó vụ trưởng Vụ Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) – đặt câu hỏi: Nếu sản lượng MCN trong nước đảm bảo phục vụ nhu cầu, thì vì sao các DN sản xuất hóa chất và y tế vẫn phải xin hạn ngạch nhập khẩu? Thậm chí, nếu không cấp hạn ngạch, DN vẫn phải nhập ngoài hạn ngạch, thuế suất lên đến gần 60%, cao gấp 4 lần so với thuế trong hạn ngạch. Điều này chứng tỏ các DN thực sự có nhu cầu MCN. Năm 2011, mặc dù thuế nhập khẩu cao nhưng các nhà sản xuất xút clo vẫn phải nhập 250.000 tấn muối. Việc giá muối cao làm tăng giá thành và giảm sức cạnh tranh của sản phẩm, giảm lợi nhuận, ảnh hưởng xấu đến phát triển sản xuất xút clo và sô đa.

Bà Hà cho biết thêm, trong 5-10 năm tới, nhu cầu MCN trong nước rất lớn. Đặc biệt, khi Nhà máy sản xuất sô đa ở Quảng Ngãi công suất 350.000 tấn đi vào hoạt động, lượng MCN tiêu thụ cao hơn gấp nhiều lần so với hiện nay. Vì thế, nếu không cho cấp hạn ngạch nhập khẩu muối, sẽ gây khó khăn cho các DN sản xuất.

Ông Lê Văn Hùng – Tổng giám đốc Công ty MTV Hóa chất cơ bản miền Nam – cho hay, thực tế các DN sản xuất hóa chất trong nước không ai thích nhập khẩu muối. Công ty đã rất nhiều lần đăng thông báo mời thầu nhưng không mua được MCN trong nước.

Để ổn định lượng MCN cho tiêu dùng trong nước, theo ông Hùng, cơ quan quản lý nhà nước cần có chiến lược “chuẩn” tạo cho DN ổn định cả về số lượng và chất lượng muối trong nước, đảm bảo giá cả cạnh tranh so với muối nhập khẩu. Bên cạnh đó, cần có quy hoạch ngành muối dài hạn ít nhất là 10 năm gắn với quy hoạch các ngành sản xuất hóa chất để DN không còn gặp khó khăn về nguồn cung MCN.

15% – CON SỐ ÈO UỘT

Theo tính toán của các DN sử dụng muối sản xuất xút clo, 1 tấn muối nhập về trong hạn ngạch xấp xỉ 2 triệu đồng. Để sản xuất 1 tấn xút cần khoảng 1,7 tấn muối (tương đương với 3,4 triệu đồng). Trong khi đó, 1 tấn xút clo nhập khẩu xấp xỉ 13 triệu đồng, trong khi, mỗi năm nước ta phải nhập tới 70.000 tấn xút clo. Như vậy, xét về bài toán kinh tế, nhập xút hay muối có lợi hơn?

Ông Bùi Sơn Long – Giám đốc Chi nhánh Thực nghiệm chuyển giao công nghệ muối biển (Tổng công ty Lương thực miền Bắc) – nhận định, nếu không có một kế hoạch đồng bộ từ phía Nhà nước thì trong những năm tới vẫn sẽ diễn ra nghịch lý thừa – thiếu như hiện nay. Minh chứng điều này, ông Long cho biết, Trung Quốc và nhiều nước khác chỉ dành 17% sản lượng muối cho mục đích ăn uống, toàn bộ phần còn lại (83%) dành cho sản xuất công nghiệp. Trong khi đó ở nước ta 75% sản lượng muối dành cho tiêu dùng còn lại 15% dành cho sản xuất công nghiệp, con số này là quá èo uột. Hơn nữa, việc đi thu gom muối lẻ trong diêm dân hiện nay cũng rất khó khăn, do lượng muối ít, chi phí phương tiện vận chuyển cao, đẩy giá thành muối lên cao. “Chính vì thế, muối trong diêm dân vẫn thừa nhưng một số DN vẫn thiếu để sản xuất. Đó là một thực tế, chưa kể tới chất lượng muối không ổn định và đồng đều. Vậy ai là người chịu trách nhiệm đứng ra thu mua muối lẻ từ diêm dân? Trách nhiệm đó thuộc về các DN sản xuất và cung ứng muối. Nhưng các DN này từ trước tới nay cũng chưa bao giờ làm việc đó” – ông Long nói.

Để tìm lời giải cho bài toán muối nguyên liệu, các ý kiến đều cho rằng, Bộ NN&PTNT cần sớm triển khai ý tưởng xây dựng cơ sở sản xuất muối chất lượng cao, mở rộng thu hút đầu tư từ các DN nước ngoài sản xuất muối tập trung. Bên cạnh đó, Tập đoàn Công nghiệp hóa chất Việt Nam cũng cần sớm đẩy nhanh tiến độ dự án muối mỏ tại Lào để đáp ứng nhu cầu nguyên liệu muối chất lượng cao cho sản xuất trong nước. Đồng thời, phải có chính sách với người làm muối, đảm bảo cho diêm dân có lãi khi đầu tư công nghệ để nâng cấp muối.

Theo ông Diệp Kỉnh Tần – Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, Việt Nam có năng lực để sản xuất đủ cả muối ăn lẫn MCN trong nước. Song đến nay, vẫn chưa ban hành nổi tiêu chuẩn cho MCN làm cơ sở cho các DN áp dụng. Chính vì vậy, cần định hướng lại cơ cấu phát triển ngành muối. Ngoài ra, Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản và Nghề muối cần sớm soạn thảo quy chuẩn, tiêu chuẩn MCN, để Bộ Khoa học và Công nghệ dựa vào đó thẩm định, ban hành.

Nguồn: Báo điện tử Công thương