Đồ thị đi xuống”

Theo đánh giá của các chuyên gia, một số thị trường nhận nhiều lao động đang gặp khó khăn, như: nhu cầu lao động của Malaysia giảm đi; Đài Loan vẫn tạm dừng nhận lao động Việt Nam làm việc trong các gia đình; Ca-ta giảm hẳn tốc độ tiếp nhận lao động từ giữa năm 2006 do tình trạng lao động Việt Nam vi phạm kỷ luật tăng lên.

Ngoài ra các thị trường mới đang tiến hành thí điểm như Canađa, Hoa Kỳ chưa triển khai được do chưa giải quyết được vấn đề thủ tục nhập cảnh cho người lao động…

Cụ thể, Đài Loan là một trong những thị trường truyền thống luôn tiếp nhận số lượng lớn lao động Việt Nam nhưng do nơi đây vẫn tiếp tục tạm dừng nhận lao động Việt Nam sang làm việc trong các gia đình, nên lao động đưa sang chủ yếu là lao động công nghiệp, xây dựng và thuyền viên đánh cá. Tổng cộng có gần 24 ngàn lao động đã sang Đài Loan năm 2007, trong đó một phần đáng kể là lao động ký tiếp hợp đồng.

Cũng trong năm ngoái, Malaysia tiếp nhận 26.704 lao động Việt Nam. Mặc dù vẫn chiếm số lượng cao nhất so với các thị trường khác, nhưng con số này chỉ bằng 70% số lao động đã đưa đi năm 2006. Sở dĩ như vậy là do hiện nay tâm lý người lao động muốn lựa chọn những thị trường có thu nhập cao hơn nên các doanh nghiệp không tuyển được người.

Hiện nay có khoảng 120 ngàn lao động Việt Nam đang làm việc tại nước này, thu nhập nhìn chung ổn định. Mặc dù phía Malaysia dự kiến thực hiện các giải pháp hạn chế nhận thêm lao động nước ngoài, nhưng nhu cầu thị trường vẫn lớn. Thị trường này phù hợp với việc xoá đói giảm nghèo do không đòi hỏi quá cao về chất lượng lao động và chi phí trước khi đi thấp.

Thị trường Qatar từ cuối 2006 đã bắt đầu nhận lao động Việt Nam trong lĩnh vực xây dựng, ngay sau đó trong các tháng đầu năm 2007 số lượng lao động đưa đi tăng rất nhanh. Tuy nhiên, do toàn bộ lao động đưa sang Cata là lao động xây dựng, chủ yếu là lao động tự học nghề, chưa qua đào tạo trường lớp nên ý thức tổ chức, kỷ luật kém. Một số công nhân đã vi phạm kỷ luật lao động, lãn công, đình công, đánh nhau, thậm chí trộm cắp. Vì vậy Bộ LĐ,TB&XH đã phải chỉ đạo giảm nhịp độ đưa lao động đi để chấn chỉnh việc quản lý lao động.

Thị trường cao cấp: Cửa hẹp càng hẹp

Chính phủ Hàn Quốc hiện dừng thực hiện chương trình tiếp nhận lao động dưới hình thức tu nghiệp sinh công nghiệp. Vì vậy việc đưa lao động Việt Nam sang làm việc tại nước này chỉ được thực hiện theo chương trình tiếp nhận lao động nước ngoài do Bộ LĐ Hàn Quốc và Bộ LĐ,TB&XH Việt Nam phối hợp. Hiện nay có khoảng 46.000 lao động Việt Nam đang làm việc tại Hàn Quốc, lao động làm việc tại Hàn Quốc đều có thu nhập rất cao, phổ biến ở mức 850-1100 USD/tháng.

Cũng trong năm ngoái, phía Việt Nam đã cung ứng khoảng 1.700 thuyền viên đánh cá cho các chủ tàu Hàn Quốc. Vấn đề nổi lên trong việc đưa lao động sang Hàn Quốc hiện nay là tuyển chọn người. Số lượng được nước bạn tiếp nhận thì có hạn (mỗi năm chừng 10 ngàn người), trong khi lại có quá nhiều nhu cầu. Vì thế đã nảy sinh những vấn đề tiêu cực liên quan như: lừa đảo người lao động, chi phí trung gian lớn…

Thị trường Nhật Bản cũng là một trong những điểm dừng chân đem lại thu nhập cao cho lao động Việt Nam. Chủ yếu lao động Việt Nam đưa sang Nhật Bản là dưới dạng tu nghiệp sinh, phía bạn đánh giá cao tay nghề, tính cần cù, chịu khó và khả năng tiếp thu kỹ thuật lao động mới của lao động người Việt. Thu nhập bình quân của các tu nghiệp sinh hiện ở mức từ 700-1.100 USD/tháng. Các năm trước, số tu nghiệp sinh Việt Nam tại Nhật tự ý bỏ hợp đồng ra ngoài làm viêc với tỷ lệ cao nên hàng năm Việt Nam chỉ đưa được chừng 3000 lao động sang. Sau khi bị siết chặt lại, số người bỏ ra ngoài chỉ còn khoảng 3%. Kết quả năm ngoái đã đưa được 5.517 người (Mục tiêu là đưa được 10 ngàn tu nghiệp sinh hàng năm).

Chất lượng lao động – trở ngại hàng đầu

Đây là điểm thống nhất chung ý kiến của các chuyên gia. Thực tế chất lượng nguồn lao động xuất khẩu chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường đang là trở ngại lớn nhất trong việc đẩy mạnh xuất khẩu lao động, đặc biệt là lao động chất lượng cao. Tình hình đưa lao động đi trong năm 2007 vừa qua cho thấy thị trường hiện đã có bước chuyển rõ rệt sang nhu cầu nhận lao động có tay nghề và tay nghề cao, trong khi đó vẫn còn tình trạng lao động Việt Nam vi phạm hợp đồng, vi phạm pháp luật.

Ngoài ra, theo Cục quản lý lao động ngoài nước (Bộ LĐ,TB&XH) tình trạng các tổ chức, cá nhân không có chức năng xuất khẩu lao động nhưng lừa đảo, thu tiền bất chính của người lao động vẫn xảy ra ở nhiều địa phương. Nhiều vụ lừa đảo đã bị phát hiện, xử lý, truy cứu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên các thủ đoạn lừa đảo vẫn đang diễn ra với trình độ ngày càng tinh vi, dẫn đến hình thành các vụ lừa đảo lớn, liên quan đến người lao động.