Luật Thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực thi hành từ 1/1/2009 quy định các khoản thu nhập từ đầu tư, kinh doanh chứng khoán phải chịu thuế. Nhà đầu tư có thể lựa chọn 2 hình thức, nộp thuế theo năm với mức khấu trừ 20% lợi nhuận hoặc nộp thuế theo từng giao dịch với mức 0,1% trên giá trị giao dịch bán.

Các công ty chứng khoán đồng loạt triển khai quy định từ ngày 2/1 – phiên giao dịch đầu tiên của năm. Tuy nhiên, ngay cả với các nhà đầu tư lựa chọn hình thức nộp thuế theo lợi nhuận từ mua bán chứng khoán, theo chỉ đạo từ Ủy ban Chứng khoán các công ty vẫn tạm thu thêm 0,1% phí giao giao dịch. Vào cuối năm, khi kết quả hạch toán lỗ lãi của tài khoản nhà đầu tư đã được xác định, khoản tạm thu này sẽ được hoàn trả nếu nhà đầu tư thua lỗ. Trong trường hợp tài khoản có lãi, mức thu thêm hoặc hoàn thuế sẽ được tính toán dựa trên mức lãi mà người đầu tư có được sau một năm.

Chẳng hạn, nhà đầu tư A sau một năm lãi 100 triệu, nên phải đóng thuế 20 triệu, ứng với mức khấu trừ 20%. Trước đó khoản tạm thu từ phí giao dịch trong năm giả sử là 10 triệu đồng. Như vậy nhà đầu tư chỉ phải trả thêm 10 triệu tiền thuế. Còn nếu khoản tạm thu lên tới 30 triệu, vượt quá mức thuế phải trả là 20 triệu, thì nhà đầu tư sẽ được hoàn thuế 10 triệu.

Vào thời điểm áp dụng thuế, tất cả các nhà đầu tư đều được mặc định chọn lựa hình thức thu thuế qua tăng phí giao dịch. Muốn lựa chọn trả thuế theo năm, nhà đầu tư phải dùng mã số thuế thu nhập cá nhân để đăng ký với chi cục thuế hoặc công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư mở tài khoản.

Lý giải về việc phải tạm thu, giám đốc một công ty chứng khoán cho biết đây là hướng dẫn của Bộ Tài chính. Nếu không thu trước như vậy, thời gian còn lại trong năm chẳng may nhà đầu tư đóng tài khoản, không giao dịch sẽ khó thu thuế. Trong trường hợp đó, công ty phải tự bỏ tiền túi ra mà bù cho nhà đầu tư.

Theo ghi nhận tại một số công ty chứng khoán, phần lớn nhà đầu tư đang lựa chọn việc trả thuế qua việc nộp 0,1% giá trị giao dịch bán, do phương thức này không cần đăng ký và đặc biệt đơn giản nếu nhà đầu tư đóng hoặc mở mới tài khoản tại các công ty chứng khoán. Hơn nữa, với những nhà đầu tư ít giao dịch, mức thu 0,1% có vẻ “mềm” việc bị trừ 20% vào lỗ lãi sau một năm.

Cũng có người lựa chọn việc nộp thuế theo lợi nhuận. Theo một nhà đầu tư, trả thuế theo năm sẽ giúp giảm bớt chi phí trong trường hợp họ có một năm đầu tư thua lỗ.

Việc chính thức áp dụng thuế chuyển nhượng cổ phiếu, một sự kiện lớn của chứng khoán Việt Nam, được thực hiện từ ngày 2/1/2009. Ảnh: Hoàng Hà.

Trong bối cảnh thị trường ảm đạm, một số công ty, chẳng hạn như Công ty Chứng khoán An Bình (ABS), khuyến khích giao dịch bằng cách đóng thuế hộ nhà đầu tư.

Ông Nguyễn Thanh Hải, Giám đốc Môi giới chứng khoán và Phát triển kinh doanh ABS cho biết: “Khoản thuế mà ABS sẽ phải nộp cho nhà đầu tư là khá lớn, tương đương doanh thu của một công ty chứng khoán trung bình trong một tháng”.

Theo ông Hải, ABS hy vọng chính sách này sẽ tạo ra một giải pháp “kích cầu” nhỏ để hỗ trợ khách hàng trong thời điểm cả công ty chứng khoán và khách hàng đều đang khó khăn. Trước mắt, chính sách này sẽ áp dụng trong quý I/2009. Những đợt đóng thuế hộ sau đó sẽ được ABS xem xét dựa trên diễn biến của thị trường và sự quan tâm của nhà đầu tư.

Giám đốc một công ty chứng khoán khác tại Hà Nội cho biết, trong bối cảnh hiện tại, thu thuế của nhà đầu tư có thể làm nhà đầu tư ngại mua bán hơn, song công ty ông không có ý định khuyến mãi bằng cách đóng thuế hộ giống như ABS làm. Chiếm thị phần 1%, mỗi ngày doanh số giao dịch của công ty ở hai sàn ít nhất cũng vào khoảng vài tỷ đồng. Nếu đóng hộ nhà đầu tư, công ty sẽ phải chi ra vài chục triệu đồng.

Ngày 5/1 vừa qua, Bộ Tài chính cũng có công văn hướng dẫn việc khấu trừ thuế thu nhập cá nhân khi chuyển nhượng cổ phiếu gồm cả niêm yết và chưa niêm yết.

Theo đó, đối với cổ phiếu đã niêm yết, công ty chứng khoán được khấu trừ trực tiếp hoặc thông báo cho ngân hàng nơi nhà đầu tư mở tài khoản khấu trừ 0,1% trên giá trị bán. Với cổ phiếu chưa niêm yết nhưng ủy quyền cho công ty chứng khoán quản lý thì công ty được ủy quyền phải khấu trừ thuế. Với cổ phiếu chưa niêm yết, cũng không ủy quyền quản lý thì công ty phát hành cổ phiếu khấu trừ thuế.

Công văn này cũng quy định nếu hợp đồng mua bán chứng khoán không ghi giá hoặc ghi giá thấp hơn giá trên sổ sách kế toán tại thời điểm gần nhất thì công ty phát hành phải căn cứ giá theo sổ sách để khấu trừ thuế. Chỉ sau khi đã khấu trừ thuế, công ty chứng khoán hoặc công ty phát hành mới thanh toán tiền cho người bán cổ phiếu hoặc làm thủ tục chuyển nhượng.

Quy định về khấu trừ thuế bán chứng khoán (CK)

Nguồn: Báo điện tử VnExpress