Đã 3 tuần kể từ ngày lệnh cấm có hiệu lực rồi bị tạm hoãn vào giờ chót, những câu chuyện xoay quanh lệnh cấm này vẫn nóng rẫy.

Ai cũng thấy và cũng đều thừa nhận việc cấm xe 3, 4 bánh tự chế lưu thông là đúng, đặc biệt trong bối cảnh tai nạn và tắc nghẽn giao thông đang trở thành một vấn nạn nghiêm trọng đối với giao thông. Một chiếc xe gắn máy chở 2 người thì phải đăng ký và kiểm tra chất lượng trước khi cho lưu hành. Một chiếc ba gác máy chở gần tấn hàng, kích thước lớn gấp nhiều lần chiếc xe máy, thì bao năm qua đã bị bỏ lơ ngoài vòng quản lý.

Phản ứng của công luận vào giờ chót: người sử dụng xe 3 bánh sẽ kiếm sống bằng gì? Nhu cầu vận chuyển bằng xe 3 bánh (thu gom rác, chở hàng bỏ mối chợ…) sẽ được đáp ứng bằng gì?

Điều đáng tiếc là những câu hỏi đó chỉ được cất lên vào giờ chót!

Suốt 6 tháng, công luận hầu như im lặng

Nghị quyết 32/2007/NQ-CP về một số giải pháp cấp bách nhằm kiềm chế ùn tắc và TNGT được ban hành từ cuối tháng 6/2007. Trong đó, thời điểm lệnh cấm lưu thông xe công nông, xe tự chế 3 – 4 bánh đã được ấn định vào ngày 1/1/2008.

Chỉ đến khi “giờ G” sắp điểm, các phương tiện truyền thông mới tới tấp đưa tin. Hàng vạn hộ gia đình mưu sinh nhờ xe tự chế mới bàng hoàng hay tin về lệnh cấm.

Các phương tiện truyền thông dường như đã thực hiện khá tốt chức năng phản ánh đời sống xã hội “từ dưới lên”. Tuy nhiên, qua vụ xe 3-4 bánh có thể thấy sự thiếu sót của truyền thông trong việc phổ biến chính sách “từ trên xuống.”

Tại sao một chính sách ảnh hưởng đến mưu sinh của hàng vạn hộ gia đình, suốt 6 tháng không được phổ biến đến họ?

Một chính sách, mỗi nơi hiểu một khác

Ngoài sự lấn cấn về thi hành hay hoãn lệnh cấm xe công nông, xe tự chế 3, 4 bánh của Chính phủ, ngay cách hiểu và áp dụng lệnh cấm này cũng không nhất quán, mỗi nơi mỗi kiểu. 

Theo Thượng tá Nguyễn Đến, Trưởng phòng CSGT Đà Nẵng, xe ba gác, xích lô không phải là xe tự chế 3, 4 bánh nên vẫn cho 2 loại xe này hoạt động bình thường trên địa bàn Đà Nẵng. 

Còn tại TP.HCM, trước khi lệnh cấm bị hoãn thi hành, Công an TP.HCM cũng hiểu xe xích lô, ba gác có biển số, còn thời hạn đăng kiểm thì không thuộc đối tượng cấm lưu thông.

Nghị quyết 32 quy định cấm xe công nông, xe 3, 4 bánh tự chế. Thế nhưng, công văn 1992 sau đó lại quy định: “Không cho phép đăng ký và lưu hành xe môtô ba bánh, xe gắn máy ba bánh để vận chuyển khách và hàng hóa trong nội thành, nội thị. Các khu vực khác thì do UBND tỉnh, thành phố đó quy định”. 

Còn người dân thì chỉ biết kinh hoàng trước lời khẳng định của Cục Giao thông đường bộ về phương tiện mưu sinh của mình: “sẽ tịch thu bán phế liệu, sung công quỹ.”

Vừa vi phạm, vừa cản trở giao thông.