Theo Trưởng ban Vốn và kinh doanh vốn, BIDV Nguyễn Mạnh, hiện Việt Nam đã trở thành quốc gia có số người tham gia đầu tư vàng đứng đầu thế giới. Do vậy, đã đến lúc cần phải có một sàn giao dịch vàng mang tầm quốc gia để đáp ứng nhu cầu của thị trường. Nếu cứ tiếp tục để thị trường giao dịch tự do thì chắc chắn nhà đầu tư cũng như thị trường vàng trong nước sẽ gặp nhiều rủi ro.

Có 3 lợi ích nếu thành lập sàn giao dịch vàng quốc gia. Thứ nhất, việc thành lập sàn sẽ đưa thị trường vàng hoạt động một cách chính thức, cơ quan quản lý Nhà nước quản lý được. Thứ hai là tạo sân chơi cho các đơn vị, các thành phần trên sàn giao dịch. Thứ ba là bảo đảm công bằng trên thị trường đó. Nhiều chuyên gia cùng nhận định, lợi ích đối với các cơ quan quản lý Nhà nước sẽ là rất lớn. Nếu hình thành được sàn giao dịch vàng quốc gia sẽ hạn chế được lượng giao dịch không chính thức, tránh được những rủi ro không đáng có. Thông qua đó, cơ quan quản lý cũng nắm được lượng cung, cầu của thị trường vàng, cung cầu ngoại tệ liên quan đến vàng, lượng tiền giao dịch trên thị trường vàng một cách chính xác, để chủ động hơn và điều tiết kịp thời khi biến động xảy ra.

Phân tích kinh nghiệm quốc tế, nhóm chuyên gia của BIDV cho rằng ở các quốc gia khác, vàng tập trung trong kho dự dữ và nằm trong tầm kiểm soát của ngân hàng trung ương, tỷ lệ vàng do dân chúng nắm giữ rất thấp. Trong khi đó tại Việt Nam thì tình trạng ngược lại. Kho dự trữ của Ngân hàng Nhà nước giữ không nhiều vàng, còn người dân và các doanh nghiệp lại nắm giữ quá nhiều vàng. Đây là lực lượng đầu cơ có thể làm rối loạn thị trường vàng và USD mỗi khi giá vàng biến động. Việc các cơ quan quản lý khó quản lý, giám sát và điều chỉnh thị trường – đã gây ra những tác động tiêu cực như trong thời gian qua.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng tại Việt Nam, thị trường vàng và USD đang hoạt động tự do. Cụ thể với các đồng ngoại tệ, nhất là USD từ lâu đã tồn tại 2 thị trường và 2 tỷ giá. Tương tự đối với vàng, hoạt động này cũng ngoài tầm kiểm soát. Trước đây ở nước ta từng có các sàn vàng hoạt động, Bộ Tài chính đã từng tính toán đưa mô hình này vào quản lý và đánh thuế. Thế nhưng do có quá nhiều tác động tiêu cực, các sàn vàng đã bị bỏ ngay từ hồi đầu năm 2010.

Tuy nhiên, các chuyên gia BIDV cũng nhận định, trước nhu cầu của người dân và yêu cầu của thị trường, việc có Sở Giao dịch vàng là cần thiết để đáp ứng quy luật cung cầu và vận động của thị trường. Thành lập sàn cũng là  tạo ra sân chơi cho người dân; việc giám sát, kiểm soát sẽ tốt hơn rất nhiều so với tình trạng tự do như hiện nay. Nhóm chuyên gia của BIDV cũng cho biết, nhu cầu tích trữ, mua bán của người dân khá cao. Điều này thể hiện khá rõ khi khối lượng mua bán trên sàn giao dịch vàng Sài Gòn trước đây có ngày lên tới hơn 400.000 lượng, trong khi khối lượng giao dịch kỷ lục của sàn giao dịch vàng Thượng Hải chỉ khoảng 300.000 lượng/ngày.

Điểm khác biệt lớn nhất so với các sàn giao dịch nhỏ lẻ là không phải do một doanh nghiệp, một đơn vị tổ chức mà là do nhiều ngân hàng thương mại, nhiều doanh nghiệp hoạt động kinh doanh vàng tham gia. Về cơ bản, nếu thành lập Sàn giao dịch vàng quốc gia, việc khớp giá ở sàn giao dịch vàng quốc gia, tỷ giá hình thành trên thị trường vàng Việt Nam, giá mua cũng như giá bán sẽ minh bạch và khách quan; đặc biệt là sẽ có sự liên thông với thị trường vàng thế giới.

Theo tính toán và đề xuất, Sở giao dịch vàng sẽ được đặt tại 2 thành phố lớn là TP Hồ Chí Minh và Hà Nội. Sở giao dịch vàng sẽ thuộc sở hữu Nhà nước, được thành lập dưới dạng một Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên nhà nước. Những cá nhân, doanh nghiệp có vàng, có nhu cầu mua bán vàng sẽ đăng ký lưu ký vàng trên tài khoản của Sở giao dịch và đặt các lệnh mua bán thông qua hệ thống giao dịch tại Sở. Bên cạnh đó, Sở giao dịch vàng cũng sẽ phát hành các chứng chỉ vàng dựa trên lượng vàng ký quỹ của các ngân hàng và các công ty kinh doanh vàng, qua đó hạn chế việc tích trữ và mua bán vàng vật chất – nguyên nhân chính gây rối loạn thị trường vàng và ngoại hối khi giá vàng biến động.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng khuyến cáo việc thành lập Sở giao dịch vàng và vận hành hoạt động rất cần những chế tài quản lý, giám sát hiệu quả của Nhà nước. Bởi thực tế, số đông người dân không chỉ có nhu cầu buôn bán vàng theo các hình thức “sàn giao dịch” mà còn có nhu cầu về vàng trang sức, vàng tích trữ, tiết kiệm. Bên cạnh đó, không phải người dân nào cũng có đủ năng lực để giao dịch vàng. Vì vậy, cần có quy định rõ về các loại hình giao dịch vàng để vừa kiểm soát thị trường, vừa điều tiết nhu cầu và đặc biệt là giảm sức ép lên thị trường vàng thương mại.

Đức Thành
Nguồn: Báo Đại biểu Nhân dân