Hai nhóm vấn đề chính được Chính phủ VN khởi kiện ra WTO là phương pháp zeroing (quy biên độ phá giá về 0, làm thiệt cho các nhà XK) cùng với phương pháp xác định biên độ phá giá cho các đơn vị tự nguyện và quy tắc “thuế suất toàn quốc” mà Bộ Thương mại Mỹ (DOC) đã sử dụng trong quá trình rà soát lại thuế chống bán phá giá tôm VN.

Hai căn cứ chính của VN

Phán quyết của WTO nêu rõ Mỹ áp dụng phương pháp quy về 0 (hay còn gọi là zeroing) để tính thuế chống bán phá giá là vi phạm quy định của WTO. Đây là khiếu kiện trọng tâm của VN, vì việc sử dụng phương pháp này đã tạo ra biên độ phá giá lớn cho sản phẩm, làm mức thuế bị đội lên, gây thiệt hại cho các DN XK tôm của VN.

WTO cũng ủng hộ khiếu kiện chính thứ 2 của VN chống lại Mỹ với phán quyết nêu rõ Mỹ sử dụng kết quả tính theo phương pháp quy về 0 để tính mức thuế suất chung trong các đợt rà soát lần 2 và lần 3 là trái với quy định của WTO.

Ông Nguyễn Hữu Dũng – Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội chế biến và XK thủy sản VN (VASEP) cho rằng, vấn đề quan trọng là phương pháp tính zeroing, một thông lệ được Mỹ sử dụng thường xuyên và ổn định trong nhiều vụ kiện chống phá giá. Trong đó, DOC chỉ tính các biên độ có giá trị dương (>0), còn các giá trị âm sẽ tự động chuyển về 0. Như vậy, biên độ phá giá được tính toán cao hơn, mức thuế cũng bị đội lên.

Ông Dũng cũng khẳng định: VN mong muốn có được cách tính thuế hợp lý và đúng thực tế. Nếu đạt được đồng thuận, phía người tiêu dùng Mỹ có cơ hội thưởng thức tôm của VN nhiều hơn. Ngược lại, DN XK tôm của VN cũng có cơ hội cạnh tranh một cách bình đẳng hơn với các DN khác tại thị trường này. Việc VN đưa vụ kiện tôm ra WTO được thực hiện thận trọng, đúng nguyên tắc, bảo đảm quyền của một thành viên WTO.

Thực tế, đây không phải lần đầu Mỹ áp thuế bán phá giá mặt hàng tôm nhập khẩu. Trước đây, Bộ Thương mại Mỹ từng phán quyết các nhà XK tôm Brazil, Ecuador, Ấn Độ và Thái Lan bán phá giá. Ecuador và Thái Lan đã khởi xướng vụ kiện tranh chấp này lên WTO, tố cáo Bộ Thương mại Mỹ đã sử dụng bất hợp pháp phương pháp tính zeroing và cho rằng, phương pháp này thổi phồng một cách giả tạo biên độ phá giá. Theo kết quả các vụ kiện, hai nước này đã được hưởng thuế thấp do không bị áp dụng zeroing và thôi không phải ký quỹ.

Lợi kép

Lợi ích của việc khởi kiện các vấn đề nói trên ra WTO là rất lớn, xét cả góc độ ngành sản xuất, XK tôm, cộng đồng DN cũng như vị thế của Chính phủ VN.  Theo các luật sư, vụ kiện thành công có thể đem lại lợi ích to lớn cho khả năng cạnh tranh của tôm đông lạnh VN trên thị trường Mỹ do không phải đặt cọc tiền chống bán phá giá.

Khi VN thắng kiện, các DN XK tôm VN sẽ được hưởng mức thuế rà soát lần 2 (POR 2) bằng 0, thay cho mức thuế hiện nay từ 4,13 đến 25,75% tùy đơn hàng. Các DN VN có thể được thoát hoàn toàn khỏi thuế chống bán phá giá do ba lần rà soát liên tục có kết quả 0%. Các vấn đề đề xuất kiện nói trên không chỉ liên quan đến vụ kiện tôm của VN mà còn là phương pháp được Mỹ áp dụng cho tất cả các vụ kiện trong tương lai đối với hàng hóa khác của VN.

Từ khi gia nhập WTO, tháng 1/2007 đến nay, đây là lần đầu tiên VN khởi xướng vụ kiện tranh chấp thương mại giữa hai nước thành viên WTO, sử dụng hình thức giải quyết tranh chấp trong WTO như một công cụ bảo vệ quyền lợi hợp pháp của DN nước thành viên.

Kiện ra WTO không chỉ để chứng minh tôm XK của VN không bán phá giá mà còn khởi kiện Mỹ vi phạm các quy định trong Hiệp định chống bán phá giá (ADA). Hơn thế, đưa vụ kiện áp thuế chống bán phá giá của Mỹ đối với mặt hàng tôm XK lên WTO đồng nghĩa với việc gửi thông điệp ra thế giới, VN thể hiện rõ quyết tâm đấu tranh để bảo vệ các quyền lợi của nhà XK trong các vụ kiện chống bán phá giá ở Mỹ hay ở bất kỳ nước nào khác.

Tuy nhiên, trong vòng 60 ngày sau kết luận của Ban Hội thẩm, hai bên vẫn có thể kháng cáo lên toà phúc thẩm của WTO.

Hoàng Hà
Nguồn: Báo Điện tử Diễn đàn doanh nghiệp